Samenvatting
De focus van Open Vld ligt op het mobiliseren van elk potentieel talent binnen onze arbeidsmarkt (p. 2) en “het werkbaar maken van de combinatie tussen werk en leven” (p. 19). In een hoofdstuk gewijd aan gelijke kansen voor vrouwen stelt Open Vld te “gaan voor radicale kansengelijkheid voor vrouwen op de arbeidsmarkt, in onderwijs, en als ouder” (p. 116). Om vrouwen en moeders te ondersteunen richting arbeidsmarkt en vrouwelijk ondernemerschap, wil de partij inzetten op loopbaancoaching, flexibele arbeidsuren, herwaardering van deeltijds werk en investeringen in de kinderopvang (p. 6, 20, 116). Daarnaast pleit Open Vld voor het ontwikkelen van een (peri)menopauze-beleid om het welzijn en de positie van de vrouwen op de arbeidsmarkt te versterken (p. 131). Tot slot wil Open Vld werk maken van evenredige arbeidsdeelname, diversiteits- en inclusieaddenda bij sectorconvenanten, een levensfasebeleid, en correspondentietesten/praktijktesten om discriminatie tegen te gaan. Via deze acties wil de partij een inclusievere arbeidsmarkt bekomen met meer gelijke kansen en welzijn op de werkvloer (p. 11). De focus van Open Vld ligt op gelijke arbeidsdeelname in hogere functies (p. 116) (lees meer bij vertegenwoordiging en besluitvorming).
Open Vld wil de balans tussen werk en privé verbeteren door “thuisflexi’s” mogelijk te maken (p. 19). Ook moeten werkgevers dienstencheques kunnen aanbieden als extralegaal voordeel, waardoor werknemers kunnen kiezen voor huishoudelijke hulp naast andere voordelen (p. 15). Met deze maatregel wil Open Vld de werk-privébalans verbeteren, stress verminderen en uiteindelijk zorgen voor minder uitval (p. 15). Singles moeten meer dienstencheques kunnen inzetten, aldus Open Vld (p. 15).
Verlofstelsels wil Open Vld vereenvoudigen en harmoniseren tot drie clusters: zorg voor (pasgeboren) kinderen, zorg voor familieleden en naasten, en verlof om persoonlijke redenen (p. 15). Daarnaast pleit de partij voor een flexibel ouderverlof in de vorm van een ouderverlofkrediet dat vrij kan ingezet worden – ook in uren, in plaats van halve dagen zoals vandaag het geval is – mits akkoord van de werkgever (p. 15). Tot slot wil Open Vld het mogelijk maken om bepaalde verloven over te dragen aan een partner, grootouder of sociaal familielid, zodat mensen vrij zijn de meest ideale combinatie met werk uit te tekenen (p. 15).
Het pensioensysteem wil Open Vld grondig hervormen om (betaald) werken meer te doen lonen. Zo pleit de partij voor een ander berekeningspercentage: Open Vld wil de huidige 60% voor gelijkgestelde periodes verlagen naar 50-55% en de gewerkte periodes verhogen van 60% naar 65% en 70% (p. 7).
Impact
Zorgverloven wil Open Vld vooral harmoniseren en flexibiliseren. Van een verlenging of hogere uitkeringen is geen sprake, en zowel moederschapsrust als geboorteverlof worden niet vermeld in het partijprogramma van Open Vld. Belangrijk is dat Open Vld voorstander is om ouders meer vrijheid te geven in de keuze wie zorgverlof opneemt. Om gendergelijke rolpatronen te bevorderen is er echter nood aan een stimulans om verlof en zorg gelijk op te nemen. De huidige ongelijkheid tussen moederschapsverlof en geboorteverlof, in combinatie met dominante genderstereotypen en de economische realiteit van de loonkloof, maken dat vrouwen vanaf de geboorte als primaire gezinsverzorger en mannen als primaire kostwinner worden aangemoedigd. Zorgverlofstels zijn dan ook belangrijke instrumenten om die gelijke rolpatronen doorheen de levensloop van het kind te onderhouden, en niet alleen de loopbanen maar zo ook de lonen en pensioenen van vrouwen en mannen gelijker te maken.
De combinatie werk-privé verbeteren gaat bij Open Vld vooral over “werk werkbaar maken” voor wie ook kinderen heeft, in plaats van meer ruimte te creëren voor zorg voor het gezin voor wie werkt. De maatregelen die Open Vld voorstelt, zoals thuisflexi’s en het aanbieden van dienstencheques als extralegaal voordeel, zijn er vooral op gericht de nodige flexibiliteit te voorzien om maximale werkregimes mogelijk te maken. Deze voorstellen zorgen ervoor dat middenklasse gezinnen huishoudelijke taken kunnen uitbesteden, terwijl dit voor lage inkomensgezinnen – waaronder vaak de thuisflexi’s en het personeel in de dienstenchequesector zelf – geen structurele oplossing biedt. Zorgarbeid wordt zo doorgeschoven tussen gezinnen, en creëert in eerste instantie meer ongelijkheid tussen vrouwen onderling vermits zorgarbeid – betaald of onbetaald – nog steeds voornamelijk door vrouwen wordt uitgevoerd. De dienstenchequesector, waar voornamelijk vrouwen werken, staat al enige tijd onder druk. Er is nood aan hogere lonen en betere arbeidsvoorwaarden om de financiële onafhankelijkheid van deze grote groep vrouwen te bevorderen. Gezien de focus van Open Vld op meer gendergelijkheid in topfuncties beoogt de partij voornamelijk verticale segregatie op de arbeidsmarkt tegen te gaan (lees meer bij vertegenwoordiging en besluitvorming), in plaats van horizontale segregatie, hoewel deze laatste in veel grotere mate bijdraagt aan de loonkloof. Evenmin heeft de partij aandacht voor het feit dat vrouwen vaker deeltijds werken omdat zij meer onbetaalde zorgarbeid verrichten en deeltijds werk (vaak in lageloonsectoren) de enige manier is om werk, zorg en huishouden te combineren. Ook dit is een belangrijke bron van financiële ongelijkheid tussen vrouwen en mannen die Open Vld niet aankaart. Wel stelt zij deeltijds werk te willen herwaarderen, maar wat dit concreet inhoudt, wordt niet duidelijk.
Open Vld wil mensen maximaal activeren, in het bijzonder vrouwen, door onder meer in te zetten op loopbaancoaching en flexibele arbeidsuren. De focus ligt daarmee op individuele verantwoordelijkheid met weinig oog voor structurele achterstellingsmechanismen zoals discriminatie, seksisme en racisme (lees meer bij Kif Kif). De loonkloof, die vandaag nog steeds 20% uitmaakt, wordt niet vermeld. De partij heeft weinig oog voor het feit dat vrouwen er over het algemeen een kortere en meer gefragmenteerde loopbaan op nahouden omwille van ongelijke taakverdelingen en hogere zorglasten. Haar voorstel om betaald werken meer te doen lonen in de pensioenberekening ten koste van gelijkgestelde periodes zoals zorgverlof, zal de pensioenkloof die vandaag 30% bedraagt enkel vergroten.
