Samenvatting
Vooruit vertrekt vanuit de ontwikkelingskansen van een kind en stelt dat de optelsom van uitgebreid ouderschapsverlof en gegarandeerde kwaliteitsvolle kinderopvang de best mogelijke start biedt aan ieder kind (p. 127). De partij wil het ouderschapsverlof voor alle ouders verlengen, ongeacht hun statuut of anciënniteit, en de uitkeringen verhogen zodat dit verlofstelsel in de praktijk ook toegankelijk is voor personen met een lager inkomen. Ook pleegouders in langdurige pleegzorg moeten toegang krijgen tot ouderschapsverlof, aldus Vooruit (p. 151). Door extra ouderschapsverlof toe te kennen aan koppels die dit verlof gelijk opnemen, wil de partij bovendien een gelijke betrokkenheid en taakverdeling bevorderen (p. 32). Alleenstaande ouders moeten volgens Vooruit automatisch recht hebben op dit extra ouderschapsverlof. Daarnaast wil Vooruit het eenvoudiger maken om ouderschapsverlof in delen op te nemen, zodat ouders tijdens de schoolvakanties voltijds ouderschapsverlof kunnen opnemen in weken, dagen of halve dagen, in plaats van per maand (p. 126). Het kluwen van de bestaande verlofstelsels wil Vooruit vervangen door een tijdrekening: bij de start van de loopbaan krijgen werkende mensen een basis tijdskrediet. Wie meer werkt, bouwt meer rechten op (p. 33). Tenslotte wil de partij de ondersteuning voor mantelzorgers versterken en de financiële voordelen van het statuut harmoniseren.
Op de arbeidsmarkt wil Vooruit elk vrouwelijk talent inzetten, in het bijzonder (alleenstaande) moeders, kort opgeleide vrouwen en vrouwen met een migratieachtergrond. Door te werken zijn vrouwen namelijk beter beschermd tegen armoede en afhankelijkheid, zo stelt de partij. Drempels om te werken wil zij dan ook wegwerken door te investeren in kinderopvang en door het verbeteren van lonen en arbeidsomstandigheden, in het bijzonder voor vrouwelijke arbeiders, huishoudhulpen en vrouwen in zorgberoepen (p. 228). Specifiek de dienstenchequesector wil Vooruit hervormen om ruimte te creëren voor loonsverhogingen en betere arbeidsvoorwaarden. Ook wil de partij het fiscale voordeel afschaffen en bedrijven stimuleren om meer uitkeringsgerechtigde personen aan te werven (p. 43). Daarnaast wil Vooruit (zwangerschaps)discriminatie strenger aanpakken, vooral door de loonkloofwet krachtiger te maken met betere begeleiding van bedrijven, versterkte controles en strengere sancties. De partij streeft naar meer transparantie over loonbeleid, aanwervingscriteria, evaluatiecriteria en promotiecriteria, en wil ervoor zorgen dat deze regels effectief worden gecontroleerd en gehandhaafd, zowel in de private als publieke sector (p. 229). Ook wil Vooruit het beleid inzake quota uitbreiden (lees meer bij vertegenwoordiging en besluitvorming). Voor een betere balans tussen werk en privé wil Vooruit sociale partners aansporen afspraken te maken over de invoering van glijdende uren, arbeidsduurvermindering, het recht op deconnectie na de uren en telewerk (p. 33).
Op het vlak van pensioenen wil Vooruit effectief gewerkte jaren sterker laten doorwegen en ervoor zorgen dat iedereen zelfstandig pensioenrechten opbouwt (p. 45, 229). Afgeleide pensioenrechten op basis van een huwelijk moeten volgens Vooruit op de schop (p. 229). In plaats van de pensioenleeftijd wil zij pensioenen baseren op 42 effectief gewerkte jaren (p. 45). Wel wil zij armoede onder gepensioneerden voorkomen door de Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO) te verhogen tot de armoederisicodrempel (p. 229). Vooruit is van mening dat de sociale zekerheid niet alle risico’s op zich moet nemen als binnen een gezin werk en zorg niet gelijk verdeeld worden (p. 47). Zolang partners gehuwd of samenwonend zijn, moeten de gevolgen van gezinskeuzes door beide partners gedragen worden, aldus Vooruit. Het echtscheidingspensioen moet volgens haar dan ook evolueren naar een pensioensplit (van het wettelijk en aanvullend pensioen) wanneer koppels uit elkaar gaan (p. 48).
Impact
Vooruit wil het ouderschapsverlof breder toegankelijk en flexibeler inzetbaar maken, verlengen en beter vergoeden, hoewel zij op die twee laatste punten niet concreet ingaat. Wel wil de partij extra ouderschapsverlof toekennen aan ouders die ouderschapsverlof verdelen, hoewel zij ook hier niet preciseert over hoeveel extra ouderschapsverlof dat zou gaan. Moederschapsverlof en geboorteverlof – en specifiek een eventuele uitbreiding, gelijkstelling en verhoging van uitkeringen – komen niet aan bod in het partijprogramma van Vooruit. Om gendergelijke rolpatronen te bevorderen is er echter nood aan de mogelijkheid en een stimulans om verlof en zorg gelijk op te nemen. De huidige ongelijkheid tussen moederschapsverlof en geboorteverlof, in combinatie met dominante genderstereotypen en de economische realiteit van de loonkloof, maken dat vrouwen vanaf de geboorte als primaire gezinsverzorger en mannen als primaire kostwinner worden aangemoedigd. Zorgverlofstels zijn dan ook belangrijke instrumenten om die gelijke rolpatronen doorheen de levensloop van het kind te onderhouden, en niet alleen de loopbanen maar zo ook de lonen en pensioenen van vrouwen en mannen gelijker te maken. De voorstellen van Vooruit met betrekking tot zorgverlofstels beperken zich tot het ouderschapsverlof, maar dragen er wel toe bij dat dit toegankelijker wordt, specifiek voor alleenstaande ouders, en draagt zo bij aan het creëren van meer gelijke kansen.
Meer dan op verlofstelsels focust de partij op kinderopvang (lees meer bij kinderopvang) om de ontwikkelingskansen van het kind te optimaliseren en de arbeidsparticipatie van vrouwen te faciliteren. Hierbij legt Vooruit de nadruk op (alleenstaande) moeders, kort opgeleide vrouwen en vrouwen met een migratieachtergrond. De partij vertrekt vanuit het idee dat werk de beste bescherming biedt tegen armoede en financiële afhankelijkheid. Ze schuift dan ook een aantal effectieve maatregelen naar voor om genderongelijkheid op de arbeidsmarkt tegen te gaan. Dat zij specifiek wil inzetten op betere lonen en arbeidsvoorwaarden in een aantal sectoren die momenteel in crisis verkeren en waar voornamelijk vrouwen werken, draagt bij de financiële onafhankelijkheid van een grote groep vrouwen enerzijds, en aan het dichten van de loonkloof anderzijds. Toch is Vooruit ook over deze voorstellen weinig concreet, waardoor de impact op gelijke kansen moeilijk af te leiden is. Over structurele maatregelen zoals arbeidsduurvermindering stelt Vooruit louter sociale partners te willen aanmoedigen om hier afspraken over te maken. Tot slot pleit Vooruit voor een eerlijke en automatische pensioensplit. Wettelijk en aanvullend pensioen dat wordt opgebouwd tijdens het samenleven met een partner worden dan gelijk verdeeld. Toch heeft de partij weinig oog voor het feit dat vrouwen over het algemeen er een kortere en meer gefragmenteerde loopbaan op nahouden omwille van ongelijke taakverdelingen en hogere zorglasten. Haar voorstel om een volledig pensioen toe te kennen aan 42 effectief gewerkte jaren gaat ruim voorbij aan het gemiddeld aantal jaren waarin vrouwen actief zijn op de arbeidsmarkt en zal de pensioenkloof in stand houden. Wel wil zij armoede onder gepensioneerden voorkomen door de Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO) te verhogen tot de armoederisicodrempel (p. 229)..
