Samenvatting
Om het vertrouwen in justitie te herstellen pleit N-VA voor een beleid van krachtdadige en consistente strafuitvoering waardoor het gevoel van straffeloosheid verdwijnt (p. 76). Zo wil de partij dat elke straf op korte termijn opgelegd wordt en ook daadwerkelijk volledig uitgevoerd, ook korte straffen. Straffen moeten in verhouding staan tot de ernst van de feiten en niet tot de overbevolking van gevangenissen, aldus N-VA. Binnen het gevangeniswezen wil N-VA nog meer aandacht besteden aan de verschillende problematieken waarmee gedetineerden kampen, en legt hierbij de nadruk op onder andere daders van seksueel en intrafamiliaal geweld (p. 76).
Specifiek voor daders van seksueel geweld pleit N-VA ten eerste voor aparte behandelsecties binnen de gevangenissen, ten tweede voor risicotaxatie, zowel onmiddellijk na de feiten als doorheen het gehele gerechterlijke traject en ten derde voor een verplichte behandeling van hoog risicodaders vanaf de start van hun detentie (p. 76). Ook wil de partij een verplichte onmiddellijke SOA-screening invoeren voor daders van seksuele misdrijven zodat er snel vastgesteld kan worden of het slachtoffer risico loopt op besmetting (p. 40). Verder wil N-VA het onmogelijk maken voor veroordeelden van intrafamiliaal geweld, incestplegers, daders van kindermishandeling en tienerpooiers om hun straf met een enkelband uit te zitten op hetzelfde adres als hun slachtoffers (p. 77). De partij wil ook ondersteuning bieden aan de naasten van daders, inclusief daders van seksueel misbruik (p. 76). Tenslotte streeft zij naar een verplichte DNA-analyse bij onderzoek rond seksueel geweld, om zo de oplossingsgraad van seksuele misdrijven en de kans op strafrechtelijke veroordeling fors te verhogen (p. 80).
Inzake gendergerelateerd geweld staat N-VA een strenge aanpak voor, aangevuld door preventie. De partij wil bijzondere aandacht besteden aan kwetsbare personen en aan het voorkomen van huwelijksdwang, eergerelateerd geweld en vrouwelijke genitale verminking, alsook voor online misbruik en geweld (p. 89). Zo pleit N-VA voor het verhogen van de opsporing en de effectieve bestraffing van daders van vrouwelijke genitale verminking, eergerelateerd geweld en gedwongen huwelijken (p. 80).
Op het vlak van slachtofferhulp wil N-VA dat ieder slachtoffer aanspraak kan maken op kosteloze psychologische ondersteuning, bekostigd door de dader (p. 80). Het initiatief waarbij slachtoffers van seksueel geweld de mogelijkheid krijgen om voorafgaand aan het indienen van een klacht (gratis) juridisch advies in te winnen wil N-VA bovendien uitbreiden naar algemene bijstand door een advocaat voor alle slachtoffers van ernstig geweld en zedenfeiten, voor of tijdens hun verhoor (pp. 79-80). Daarnaast wil N-VA de Zorgcentra na Seksueel Geweld en Veilige Huizen (voormalige Family Justice Centers) verder uitbreiden (p. 89) en ervoor zorgen dat deze laatsten rechtstreeks toegankelijk zijn (p. 80). Op termijn wil N-VA evolueren naar de oprichting van Zorg- en Veiligheidshuizen, waarbij alle diensten op een efficiënte manier met elkaar kunnen samenwerken (p. 80). Verder wil de partij de definitie van ‘noodtoestand’ in de wet rond het beroepsgeheim concretiseren waardoor een meldingsplicht zou gelden voor elke burger én hulpverlener (p. 80).
Inzake detentie wil N-VA de overbevolking in gevangenissen wegwerken door enerzijds de capaciteit te vergroten en te onderzoeken of gedetineerden mee kunnen bijdragen aan de kosten van hun gevangenschap, en anderzijds “illegale gedetineerden” naar Deens voorbeeld in gehuurde gevangenissen in het buitenland onder te brengen, waarna zij van daaruit naar hun land van herkomst worden uitgewezen (p. 75). Ook pleit N-VA voor een meer evenwichtige spreiding van gedetineerden, met meer opvang over de taalgrens (p. 75). Het masterplan, dat onder meer voorziet in de bouw van nieuwe instellingen, wil zij herevalueren of de daarin voorziene capaciteit voldoet om duurzaam alle straffen, ook korte straffen, volledig te laten uitzitten (p. 76). Beperkte detentie, elektronisch toezicht en voorwaardelijke invrijheidsstelling moeten volgens de partij gunsten blijven die pas toegekend worden als de gedetineerde de wil toont om zich te reïntegreren. Alternatieve straffen mogen geen gemakkelijkheidsoplossing zijn, aldus N-VA (p. 77). Wel wil de partij inzetten op een evenwichtige uitrol van kleinschalige detentie- en transitiehuizen aan beide zijden van de taalgrens (p. 75). Om het personeelstekort in gevangenissen creatief op te lossen pleit N-VA voor tijdelijke inschakeling van privébedrijven. Hiermee beoogt N-VA minimale dienstverlening te garanderen, wat de levensomstandigheden van gedetineerden ten goede komt (p. 76). De partij streeft naar een hulp- en dienstverleningaanbod op maat, gebaseerd op wetenschappelijk onderbouwde responsabilisering, reïntegratie, dadertherapie, ketenaanpak en de beperking van recidive (p. 76).
Impact
De preventiemaatregelen van N-VA beperken zich tot het voorkomen van recidive door behandeling, risicotaxatie en het uit huis zetten van daders. De focus van N-VA ligt veeleer op effectievere vervolging en bestraffing, en richt zich daarmee vooral op individuele daders. Structurele oorzaken van gendergerelateerd geweld worden niet benoemd in het partijprogramma van N-VA. De focus op praktijken zoals huwelijksdwang, eergerelateerd geweld en vrouwelijke genitale verminking tonen dat de partij in het bijzonder aandacht heeft voor problematieken van gendergerelateerd geweld waarbij de focus ligt op cultuur, eerder dan op gender(ongelijkheid). Seksisme, seksueel grensoverschrijdend gedrag en femicide komen niet aan bod in het partijprogramma van N-VA. Zij onthield zich ook tijdens de stemming voor de nieuwe wetgeving rond femicide, vanuit de insteek dat “moord moord is” en gender hierin geen relevante lens is. Een structurele genderanalyse inzake femicide wijst N-VA dus af, terwijl zij specifieke vormen van gendergerelateerd geweld wel structureel analyseert als een cultureel probleem.
De slachtofferhulp die N-VA voorstelt gaat enerzijds over het verplicht verzamelen van bewijslast en bieden van juridische bijstand voor de klachtneerlegging, en anderzijds op (kosteloze) nazorg voor slachtoffers evenals naasten van daders. Verplichte verzameling van DNA na seksueel geweld druist echter in tegen het recht op lichamelijke integriteit en kan leiden tot secundaire victimisatie (hernieuwd slachtofferschap). N-VA focust op volledige strafuitvoering en de daarvoor noodzakelijke uitbreiding van de gevangeniscapaciteit. Onderzoek toont nochtans aan dat vooral behandeling, zorg en sensibilisering cruciaal zijn inzake daderhulp. Dat N-VA minder alternatieve straffen wil, druist hier tegenin en bestendigt zo een andere genderongelijkheid, met name het feit dat de gevangenisbevolking voor het leeuwendeel bestaat uit mannen en zij daar vandaag vaak in abdominale omstandigheden leven. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft België al meermaals veroordeeld voor onmenselijke en vernederende detentieomstandigheden. Die omstandigheden beoogt de partij te verbeteren door minimale dienstverlening. Hiervoor moet gevangenispersoneel kunnen worden opgevorderd (om politiediensten te ontlasten) en privébedrijven kunnen worden ingeschakeld.
