Samenvatting
Volgens cd&v is de gelijkwaardigheid van vrouwen en mannen een van de fundamentele waarden die de EU uitdraagt. In dit licht eist cd&v een sterke richtlijn die gendergerelateerd geweld op Europees niveau effectief kan aanpakken (p. 340). cd&v pleit voor een holistische, multidisciplinaire aanpak van gendergerelateerd geweld, waarbij preventie, hulpverlening, politie en justitie op elkaar afgestemd zijn (p. 86). Wel stelt de partij dat “inzetten op pakkans, efficiënte strafprocedures en een zinvolle straf(uitvoering)” de rode draad moeten zijn in een rechtvaardig strafrechtssysteem (p. 387).
- Om intimidatie en grensoverschrijdend gedrag in het uitgaansleven en op grote evenementen te bestrijden wil de partij meldpunten instellen en een nultolerantiebeleid voeren tegen “degenen die zich niet weten te gedragen” (p. 12). Ook wil zij, in samenwerking met steden en gemeenten, omstanderstrainingen ontwikkelen en faciliteren om sociale controle te verhogen (pp. 85-86).
- Inzake intrafamiliaal geweld pleit cd&v voor een ketenaanpak en de Veilige Huizen (voormalige Family Justice Centers) zodat politie en parket, hulpverlening en bestuur, gecoördineerd kunnen samenwerken (p. 85). cd&v geeft aan sterk te geloven in het tijdelijk huisverbod, al moet dit wel degelijk omkaderd zijn door aanvullende maatregelen en hulpverlening (p. 389). Ook is cd&v voorstander om de Dienst Alimentatievordering verplicht in te schakelen bij intrafamiliaal geweld om economisch geweld tegen te gaan (p. 86).
- Om dodelijk partnergeweld te voorkomen wil cd&v onderzoek naar wat voorafgaat aan feminicide, evenals risicotaxatie-instrumenten en risicobeheer (p. 85). Ook het mobiele stalkingalarm en de nieuwe generatie enkelbanden die toelaat om het slachtoffer te verwittigen als de stalker in de buurt is, zijn zaken waar de partij blijvend op wil inzetten (p. 85).
- cd&v besteedt in haar partijprogramma ruim aandacht aan vrouwelijke genitale verminking (pp. 86-87). De partij betreurt dat er sinds 2018 slechts één dader werd vervolgd en wil betrokkenen zoals familieleden, maar ook medisch personeel, aanmoedigen om officieel klacht in te dienen zodat de parketten op de hoogte zijn. Ook wil cd&v medisch personeel sensibiliseren over de mogelijkheid om het beroepsgeheim te doorbreken en gevallen van genitale verminking te melden aan het Openbaar Ministerie. Met het oog op toegankelijke en multidisciplinaire hulpverlening pleit cd&v voor meer referentiecentra, ingebed in de Zorgcentra na Seksueel Geweld, zodat hun kennis en expertise gebundeld worden (p. 12, 86-87).
- Ook online (seksueel) geweld wordt uitgebreid besproken, in het bijzonder deep nudes (gefingeerde naaktbeelden die gemaakt worden met behulp van artificiële intelligentie) (pp. 87-88). Volgens cd&v is er dringend nood aan een grootschalig en gericht maatschappelijk onderzoek naar de problematiek van online seksueel geweld en de gevolgen voor de slachtoffers. De partij wil apps verbieden die geen garanties kunnen bieden over veilig gebruik en deepnudes mogelijk maken. Daarnaast wil ze jongeren sensibiliseren rond het strafbaar karakter van deep nudes (p. 88). Tenslotte pleit de partij voor sensibilisering op school (p. 88) (lees meer bij relationele en seksuele vorming).
- Inzake seksueel misbruik en seksueel geweld wil cd&v bijkomend investeren om het aantal Zorgcentra na Seksueel Geweld (ZSG) op te trekken en laagdrempelige (trauma)zorg te voorzien voor zowel recente slachtoffers als slachtoffers van historisch misbruik (p.388). Ook pleit de partij voor extra wetenschappelijk onderzoek, zowel naar de omvang van de problematiek als naar, bijvoorbeeld, daderprofielen (p. 388). Dat is volgens cd&v nodig om maximaal en onderbouwd in te zetten op preventie.
Op het vlak van preventie eist cd&v bijkomende aandacht voor daderpreventie. De partij wil de huidige trajecten van dadertherapie, zowel gedurende de straf als erna, evalueren en waar nodig versterken en verbeteren (p. 85). Iedere veroordeelde moet volgens cd&v verplicht worden dadertherapie te volgen (p. 86). Ook risicotaxatie-instrumenten moeten verplicht worden bij elke klacht of procedure bij politie en/of parket, aldus cd&v, om recidive in te schatten (p.86). Tenslotte wil de partij sectoren en organisaties die nog geen preventiebeleid hebben inzake (seksueel) grensoverschrijdend gedrag verplichten om dit te ontwikkelen en te implementeren, gekoppeld aan subsidie- of erkenningsvoorwaarden (p. 12-3).
Wat betreft slachtofferhulp wil cd&v een duidelijke sociale kaart ontwikkelen met de instanties waar slachtoffers terecht kunnen voor professionele hulp, ook zij die pas later met hun verhaal naar buiten komen. Hierbij benadrukt de partij bereikbaarheid, betaalbaarheid en laagdrempeligheid (p. 86). Daarnaast wil zij de Zorgcentra na Seksueel Geweld verder uitbouwen tot plekken waar alle slachtoffers, inclusief die van online seksueel geweld, terechtkunnen (p. 12). Ook overweegt cd&v lokale contactpunten en samenwerkingsverbanden met de Zorgcentra na Seksueel Geweld, zodat de afstand voor minderjarigen die slachtoffer worden van seksueel geweld kleiner wordt (p. 86). Bovendien wil de partij meldpunten promoten voor (online en fysiek) seksueel grensoverschrijdend gedrag, die zowel telefonisch als online laagdrempelig bereikbaar zijn (p. 12). Het recht op slachtofferhulp wil cd&v versterken door deze standaard aan te bieden, met de optie voor slachtoffers om hiervan af te zien (p. 391). De partij wil de aangiftebereidheid van slachtoffers verhogen door te sensibiliseren over de mogelijkheid van online aangifte via Police-on-web voor fysiek geweld en door de MyPolice-app breder bekend te maken (p. 85). Ook is cd&v voorstander van online aangiften van online seksueel geweld (p. 88). Tenslotte wil de partij investeren in slachtofferonthaal om slachtoffers doorheen gerechtelijke procedures te ondersteunen en informeren. Informatie is volgens cd&v namelijk cruciaal om secundaire victimisatie oftewel hernieuwd slachtofferschap te vermijden (p. 391).
Voor cd&v heeft een straf als doel om “de maatschappelijke afkeuring te doen blijken, de samenleving te beveiligen en mensen te helpen beter te doen in de samenleving” (p. 389). De partij merkt op dat detentie slechts één vorm van strafuitvoering en een laatste remedie is. Dat detentie vandaag nog te vaak contraproductief is, komt volgens de partij zowel door de infrastructuur als de invulling van de strafuitvoering (p. 389). cd&v wil het masterplan, dat onder meer voorziet in de bouw van nieuwe instellingen, actualiseren en op korte termijn uitvoeren, al moet de bouw van nieuwe en de renovatie van bestaande gevangenissen gepaard gaan met een langetermijnvisie en een focus op alternatieve strafuitvoering (p. 390). Laagrisicoprofielen wil cd&v toeleiden naar detentiehuizen, die verder moeten worden uitgebouwd met voldoende differentiatie op basis van bepaalde doelgroepen (p. 390). Instroom wil cd&v aanpakken door geen geïnterneerden – die volgens de partij zorg en geen bestraffing verdienen – in de gevangenis op te sluiten en voorlopige hechtenis te herdenken (p. 387, 390). Uitstroom wil zij dan weer aanpakken door in te zetten op voorwaardelijke invrijheidsstelling en transitiehuizen, waar langdurig gestraften worden voorbereid op reïntegratie. Met het oog op reïntegratie beschouwt cd&v werkstraffen als een belangrijk middel. Ze wil dan ook voorzien in voldoende werkplaatsen (p. 390).
Impact
Hoewel cd&v over bijvoorbeeld intrafamiliaal geweld aanhaalt dat deze problematiek versterkt wordt door crisissen zoals de coronapandemie, maar ook door stress en financiële problemen (p. 389), gaat zij verder niet in op structurele oorzaken van gendergerelateerd geweld. Wat betreft preventie gaat cd&v voornamelijk in op het voorkomen van geweld door omstanderstrainingen en het verbieden van onveilige apps, evenals het voorkomen van recidive door daderbegeleiding en risicotaxatie. Inzake vrouwelijke genitale verminking (VGV) bijvoorbeeld, waar de partij uitgebreid op ingaat, beperkt zij zich tot de verbetering van hulpverlening en het verhogen van aangiften om te kunnen vervolgen. Wel pleit de partij voor meer onderzoek naar bijvoorbeeld seksueel geweld en voorafgaand partnergeweld bij femicide om preventiemaatregelen hierop te kunnen afstellen.
Verschillende vormen van gendergerelateerd geweld komen aan bod in het partijprogramma van cd&v, waaronder (seksuele) intimidatie en (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, intrafamiliaal geweld, partnergeweld, femicide, seksueel misbruik, seksueel geweld, online seksueel geweld en meer specifiek deepnudes, vrouwelijke genitale verminking en kindhuwelijken. In het hoofdstuk dat cd&v wijdt aan gendergerelateerd geweld wordt echter duidelijk dat hieronder uitsluitend geweld begrepen wordt van mannelijke daders ten opzichte van vrouwelijke slachtoffers. Mannelijke, trans en genderdiverse slachtoffers van huiselijk en seksueel geweld komen niet aan bod. Dit versterkt het taboe rond mannelijk slachtofferschap en versterkt vooroordelen ten nadele van mannen in gendergerelateerd geweld. Wel positief is de aandacht voor slachtofferhulp, zowel op korte als op lange termijn. Toegankelijke meldpunten en de mogelijkheid om online aangifte te doen, verlagen de drempels om melding te maken van grensoverschrijdend gedrag of geweld. Ook de verbetering van slachtofferhulp, en specifiek de Zorgcentra na Seksueel Geweld, de Veilige Huizen (voormalige Family Justice Centers) en referentiecentra voor VGV, dragen bij aan meer aangiften, en dus een beter inzicht in de problematiek van seksueel, intrafamiliaal en genitaal geweld. Dat is nodig om het zogenaamde dark number tegen te gaan: het aantal slachtoffers dat geen aangifte doet van seksueel geweld wordt op meer dan 90% geschat. Tenslotte focust cd&v ook inzake daderschap op duurzame uitkomsten: de partij pleit voor verplichte en verbeterde dadertherapie en voor gedifferentieerde, kleinschalige detentie voor laagrisicoprofielen. Dit komt niet alleen het herstel en het welzijn van individuele daders ten goede, maar ook de samenleving in haar totaliteit. cd&v erkent dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens België al meermaals heeft veroordeeld voor onmenselijke en vernederende detentieomstandigheden van gevangenen – voornamelijk mannen – en wil overbevolking tegengaan door enerzijds in- en uitstroom aan te pakken, en anderzijds meer capaciteit te creëren.
