Samenvatting
Een betere verdeling van arbeid en zorg is een prominent thema in het partijprogramma van PVDA. Om een eerlijke taakverdeling binnen het gezin te stimuleren, pleit PVDA voor sterke openbare diensten die gezinnen ondersteunen in huishoudelijke en zorgtaken. Kinderopvang staat hierbij centraal (lees meer bij kinderopvang). Ten tweede wil de partij een gelijke taakverdeling stimuleren vanaf de geboorte van kinderen door het geboorteverlof voor vaders en meeouders uit te breiden tot vijftien weken en dus gelijk te stellen met het moederschapsverlof. Die weken moeten automatisch worden toegekend, aldus de partij. Bovendien vindt PVDA dat zowel het bevallingsverlof als het geboorteverlof vergoed moeten worden aan 100 procent van het salaris door een bijpassing van de werkgever bovenop de uitkering. Ten derde wil PVDA de besparingen terugdraaien op zorgverlofstelsels, zoals ouderschapsverlof, tijdskrediet en loopbaanonderbreking. Die moeten volgens de partij voldoende vergoed worden (minstens 82 procent van het loon) en mogen niet afhankelijk zijn van anciënniteitsvoorwaarden (p. 488). Ook wil PVDA alle zorgstelsels volledig gelijkstellen voor pensioenen en kortere loopbaanvoorwaarden implementeren (p. 135). Bovendien moet er een Solidariteitsfonds komen om hulp of vervanging van werknemers in ouderschapsverlof mogelijk te maken (p. 232).
Om de loonkloof te bestrijden eist PVDA een verhoging van het minimumloon naar 17 euro per uur en een betere controle van het principe van gelijk loon voor gelijk werk én van discriminatie van vrouwen op de arbeidsmarkt. Bovendien pleit PVDA voor een 30-urenweek als nieuwe voltijdse norm, met behoud van loon en bijkomende aanwervingen. Deze maatregel zou enerzijds parttimers (voornamelijk vrouwen) financieel versterken en anderzijds fulltimers meer tijd geven om thuis huishoudelijke en zorgtaken op te nemen. De partij geeft expliciet aan experimenten met een 30-urenweek te steunen, bij voorkeur in precaire sectoren zoals de dienstenchequesector en de zorgsector (p. 486). Dat zijn lageloonsectoren waar voornamelijk vrouwen werken, en waar deeltijdwerk en flexibiliteit van de werknemer de norm uitmaken, aldus PVDA (p. 485). Om ervoor te zorgen dat deze vrouwen hun werkuren kunnen verhogen als ze dat wensen, wil PVDA werkgevers opleggen om voorrang te geven aan de eigen werknemers als er uren vrijkomen alvorens een beroep te doen op uitzendkrachten of jobstudenten. Verder zet de partij in op volwaardige, stabiele en voltijdse contracten en bindt ze de strijd aan met hyperflexibel en verplicht deeltijds werk (p. 95, 486). Bovendien wil PVDA de afbraak van de inkomensgarantie-uitkering herstellen. Dat is een extra uitkering die parttimers onder bepaalde voorwaarden kunnen krijgen om te bewaken dat hun totale inkomen minstens even hoog is als de werkloosheidsuitkering. Van alle werknemers die geschorst werden van het recht op een inkomensgarantie-uitkering was 65 procent een vrouw (p. 491). Tot slot wil PVDA een einde maken aan het statuut van samenwonenden en evolueren naar een geïndividualiseerd recht op sociale uitkeringen. Voor specifieke gevallen die in een eerste fase nadeel zouden ondervinden van de afschaffing van het statuut, verdedigt de partij tijdelijke tussenoplossingen (p. 491).
Impact
PVDA erkent dat vrouwen nog steeds ongelijk participeren op de arbeidsmarkt en daardoor gemiddeld minder verdienen dan mannen, en dat zij tegelijkertijd het gros van de zorgtaken op het thuisfront opnemen. Die twee feiten zijn dan ook met elkaar verbonden. Veel vrouwen werken deeltijds omdat het de enige manier is om werk, zorg en huishouden te combineren. Een stereotiepe rolverdeling, samen met hun vaak lagere loon, zorgt ervoor dat vooral vrouwen deeltijds werken. De voorstellen van PVDA om de ongelijkheid op beide fronten weg te werken betekenen een structurele aanpak van de problematiek. Het automatisch toekennen van geboorteverlof voorkomt dat er vanuit de werkomgeving druk kan worden gezet om deze niet (volledig) op te nemen. Een bijpassing van uitkeringen tijdens zorgverloven zorgt ervoor dat financiële overwegingen geen rem vormen op de betrokkenheid van vaders en meeouders in de zorg vanaf de geboorte, wat gelijke taakverdelingen en rolpatronen binnen een gezin bevordert. Zorgverlofstels zijn bovendien belangrijke instrumenten om die gendergelijke rolpatronen doorheen de levensloop van het kind te onderhouden. Het terugdraaien van besparingen blaast deze maatregelen nieuw leven in. Mogelijke verlengingen van zorgverloven, die in België laag op de Europese ranglijst scoren, komen echter niet aan bod in het partijprogramma van PVDA. Wel stimuleert een structurele 30-urenweek een gelijkere verdeling van arbeid en zorg binnen het gezin. Voor vrouwen specifiek, die vaker deeltijds werken, zou een nieuwe voltijdse norm meer financiële zekerheid bieden. Dat PVDA wil starten met experimenten in de zorg- en dienstenchequesector, twee sectoren in crisis waar voornamelijk vrouwen werken, draagt dan weer bij aan betere lonen en arbeidsvoorwaarden van een grote groep vrouwen enerzijds, en aan het dichten van de loonkloof anderzijds.
De maatregelen van PVDA inzake arbeid en zorg zijn gericht op een cultuurverandering die komaf maakt met genderstereotypen die vrouwen als primaire gezinsverzorger en mannen als primaire kostwinner beschouwen. Tot slot zijn een aantal maatregelen, zoals het gelijkstellen van moederschapsrust en geboorteverlof, belangrijk om de discriminatie van vrouwen op de arbeidsmarkt tegen te gaan en de loon-, loopbaan- en pensioenkloof weg te werken. Ze versterken de financiële onafhankelijkheid van vrouwen en bieden meer vrouwen stabiele en volwaardige jobs met een degelijk loon. Het voorstel om het minimumloon te verhogen naar 17 euro per uur (2800 euro bruto per maand) is daarbij een belangrijke pijler. Armoede onder vrouwen wordt verder ook bestreden door de inkomensgarantie-uitkering te herstellen en te evolueren naar een geïndividualiseerd recht op sociale uitkeringen.
