Samenvatting
N-VA pleit voor een gezonde combinatie werk-privé, waarbij de zorg voor kinderen en het uitoefenen van een job hand in hand gaan (p. 16). Telewerk, thuiswerk, glijdende uren en dienstencheques kunnen dat bevorderen, aldus N-VA. Daarom wil de partij de prijs voor dienstencheques laag houden, maar tegelijkertijd de sector wel “structureel gezond en levensvatbaar houden” door de arbeidsomstandigheden van poetshulpen te verbeteren (p. 16). Ook wil N-VA de ouderzorgstelsels aanpassen met meer flexibiliteit over wie de dagen kan opnemen (p. 34). Het ouderschapsverlof wil zij openstellen voor pleegouders (p. 16). Zelfstandigen die bevallen zijn wil zij niet voor één, maar voor twee kwartalen vrijstellen van sociale bijdragen na de zwangerschap (p. 23). De partij benadrukt het belang van van de loopbaanonderbrekingen en -verminderingen met zorgmotief, en wil de leeftijdsgrenzen van ouderschapsverlof en tijdskrediet met zorgmotief op elkaar afstemmen zodat het mogelijk is hiervan gebruik te maken tot het kind 12 jaar is (p. 16). Daarnaast wil N-VA deze stelsels, die verschillen in de publieke en private sector, harmoniseren (p. 16). Tenslotte wil de partij de terugvordering afschaffen voor wie de opname van tijdskrediet of loopbaanonderbreking voor de afloop van de minimumduur stopzet, en vervangen door een regeling waarbij de werknemers het recht op de aangevraagde maar niet opgenomen verlofdagen verliest voor de toekomst (p. 15).
Met betrekking tot de arbeidsmarkt heeft N-VA binnen het hoofdstuk “gelijke kansen in plaats van gelijke uitkomst” in het bijzonder aandacht voor vrouwen met een migratieachtergrond, die volgens N-VA nog steeds ondervertegenwoordigd zijn op de arbeidsmarkt (p. 88). De partij wil dan ook streng optreden tegen discriminatie op basis van herkomst, en wil deze groep kansen geven en hen zelfredzaam maken door in te zetten op integratie, taalcursussen en begeleiding naar de arbeidsmarkt (p. 88).
Voor de pensioenopbouw wil N-VA de effectief gewerkte loopbaanjaren (45 voor een volledig pensioen) en het loon sterker laten doorwegen in een pensioensysteem gebaseerd op punten. Wie één jaar het gemiddelde bruto inkomen verdient, krijgt één punt. Hiermee beoogt de partij te belonen wie veel gewerkt heeft. Een minimumpensioen kan voor N-VA worden toegekend na 35 loopbaanjaren bestaande uit effectieve arbeidsprestaties. Moederschapsrust, loopbaanonderbrekingen en -verminderingen met zorgmotief blijven evenwel gelijkgesteld omdat N-VA dit als maatschappelijk verantwoord beschouwt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld langdurige werkloosheid, brugpensioen en landingsbanen. De gelijkstelling van dergelijke periodes wil de partij afbouwen (p. 36). Op voorwaarde dat zij er een equivalent aan een volledige loopbaan achter de rug hebben en minstens vijf jaar ononderbroken, werkelijk en wettelijk in België verblijven wil N-VA het pensioen van kwetsbare alleenstaanden, volgens N-VA dikwijls vrouwen, verhogen door een lager percentage van hun wettelijk pensioen in rekening te brengen voor de Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO) (p. 18, 36). Tenslotte moeten zelfstandigen die bevallen vrij aanvullend pensioen kunnen blijven opbouwen in de periode na de zwangerschap waarin zij vrijgesteld zijn van sociale bijdragen (p. 23).
Impact
Afgezien van de uitbreiding van ouderschapsverlof voor pleegouders, wil N-VA zorgverloven vooral harmoniseren. Van een verlenging of hogere uitkeringen is geen sprake, en geboorteverlof voor vaders en meeouders wordt zelfs niet vermeld in het partijprogramma van N-VA. Belangrijk is bovendien dat N-VA voorstander is om ouders meer vrijheid te geven rond wie verlof opneemt in de eerste levensmaanden van een kind. Om gendergelijke rolpatronen te bevorderen is er echter nood aan een stimulans om verlof en zorg gelijk op te nemen tussen beide partners. De huidige ongelijkheid tussen moederschapsverlof en geboorteverlof, in combinatie met dominante genderstereotypen en de economische realiteit van de loonkloof, maken dat vrouwen vanaf de geboorte als primaire gezinsverzorger en mannen als primaire kostwinner worden aangemoedigd. Zorgverlofstels zijn dan ook belangrijke instrumenten om die gelijke rolpatronen doorheen de levensloop van het kind te onderhouden, en niet alleen de loopbanen maar zo ook de lonen en pensioenen van vrouwen en mannen gelijker te maken.
De combinatie werk-privé verbeteren gaat bij N-VA vooral over werk haalbaar maken voor wie ook kinderen heeft, in plaats van meer ruimte te creëren voor zorg voor het gezin voor wie werkt. De maatregelen die N-VA voorstelt, zoals tele- en thuiswerk of glijdende uren, zijn er dan ook vooral op gericht de nodige flexibiliteit te voorzien om maximale werkregimes mogelijk te maken. Goedkope dienstencheques zorgen er dan weer voor dat middenklasse gezinnen huishoudelijke taken kunnen uitbesteden, terwijl dit voor de lage inkomensgezinnen – waaronder vaak het personeel in de dienstenchequesector zelf – geen structurele oplossing biedt. Zorgarbeid wordt zo doorgeschoven tussen gezinnen, en creëert in eerste instantie meer ongelijkheid tussen vrouwen onderling gezien zorgarbeid – betaald of onbetaald – nog steeds voornamelijk door vrouwen wordt gedaan. Naast de betere arbeidsomstandigheden die N-VA benoemt, is er ook urgente nood aan hogere lonen in deze sector die al enige tijd onder druk staat. Dat vraagt om investeringen of hogere prijzen. Vanuit het idee dat werk de beste bescherming biedt tegen armoede wil N-VA mensen maximaal activeren, in het bijzonder vrouwen met een migratieachtergrond die volgens de partij ondervertegenwoordigd zijn op de arbeidsmarkt. Opvallend is dat zij vooral spreekt over kansen geven en personen met een migratieachtergrond zelfredzaam maken door integratie, taalcursussen en begeleiding. De focus ligt daarmee op individuele verantwoordelijkheid met weinig oog voor structurele achterstellingsmechanismen zoals discriminatie, seksisme en racisme (lees meer bij Kif Kif). Dat N-VA de loonkloof, die op vandaag nog steeds 20% uitmaakt, zelfs niet vermeldt, toont dat dit voor de partij geen ongelijkheid is maar wel het gevolg van individuele keuzes en competenties. Diezelfde focus vertaalt zich ook in haar voorgestelde pensioenbeleid. De partij heeft weinig oog voor het feit dat vrouwen over het algemeen er een kortere en meer gefragmenteerde loopbaan op nahouden omwille van ongelijke taakverdelingen en hogere zorglasten. Haar voorstel om een volledig pensioen toe te kennen aan 45 effectief gewerkte jaren is ver boven het gemiddelde van vrouwen en zal de pensioenkloof daarmee enkel nog vergroten. Wel wil zij kwetsbare alleenstaanden, dikwijls vrouwen volgens N-VA, in de praktijk een hoger pensioen toekennen door een andere berekening voor de IGO, maar ook hier zijn 45 effectief gewerkte jaren de voorwaarde.
