Armoede (N-VA)

N-VA zet in op een begroting in evenwicht door voorstellen tot besparingen via lagere lasten en hervorming van de sociale zekerheid. 

N-VA stelt voor om uitkeringen, zoals de werkloosheidsuitkering en het leefloon, gedurende enkele jaren niet langer te verhogen door geen indexering door te voeren en dus ook niet op te trekken tot boven de armoedegrens. De facto zal dat de armoedekloof verdiepen bij mensen die afhankelijk zijn van een uitkering aangezien de uitkering niet aangepast wordt aan de stijgende levensduurte. Ook koppelen ze de sociale zekerheid en sociale bescherming aan 5 jaar wettelijk verblijf in België. Dit zal het armoederisico bij mensen met migratieachtergrond verhogen. Mensen zullen daardoor aangewezen zijn op charitatieve of materiële hulp (vb. voedselpakket) indien ze geen betaalde job hebben. 

N-VA koppelt de toegang tot sociale grondrechten ook aan voorwaarden als taalvereisten en (begeleiding naar) werk. Bij meerdere financiële steunmaatregelen (Groeipakket, leefloon) wordt voorgesteld om financiële tegemoetkomingen, die nu uitgekeerd worden aan gezinnen, te ontnemen en te laten beheren door OCMW/lokale besturen. 

In verband met onderwijs is de ambitie beperkt in verhouding met de uitdagingen. Enkel de variabele schooltoelage wordt ‘fijnmaziger’ ingezet naargelang de opleiding die je kind volgt. N-VA voorziet een rol voor scholen in het melden van ongelijke onderwijskansen. Ingeval van onbetaalde facturen of geen Nederlandstalige communicatie met de school, stelt N-VA voor dat scholen dit discreet melden aan het lokaal sociaal beleid. Zo kunnen ouders ondersteund maar evengoed financieel gestraft worden en sociale voordelen rechtstreeks aan de school gegeven worden. 

Het valt op dat de inspraak, zeggenschap en autonomie over het eigen leven wordt ontnomen bij financieel kwetsbare gezinnen. De geboden ondersteuning is ook onmiddellijk gekoppeld aan de dreiging met sancties bij de niet-naleving van voorwaarden of eisen van de overheid of een instantie. 

In het verkiezingsprogramma stelt N-VA dat het socio-culturele middenveld moet ingeperkt worden tot het uitvoeren van hun taken, waarbij de democratisch kritische rol van het middenveld niet wordt gewaardeerd. Dat is een gemiste kans tot samenwerking aan een beleid op basis van dialoog en inspraak van burgers en hun verenigingen.

Voor N-VA is sociaal wonen een ondersteuning van tijdelijke aard en moeten woonmaatschappijen sociale huurders aanzetten tot uitstroom. De praktijk leert nochtans dat de stabiliteit van een vaste en betaalbare (sociale) huurwoning cruciaal is in de strijd tegen intergenerationele armoede en sociale mobiliteit mogelijk maakt. Op de private huurmarkt zet N-VA in op het model van geconventioneerd huren. Dit is positief. Maar globaal genomen wordt het recht op wonen wel uitgehold. 

N-VA zet de voorrang voor werkende ouders in de kinderopvang voort. Vele ouders en vooral ouders in maatschappelijk kwetsbare positie zullen dus niet langer (prioritair) een plek vinden in de kinderopvang. De sociale en pedagogische functie van de kinderopvang wordt totaal ondergeschikt gemaakt aan de economische functie.

In het partijprogramma van N-VA vond het Netwerk tegen Armoede de volgende hefbomen terug:

Inkomen boven de armoedegrens

• Sociale voordelen plafonneren en koppelen aan het inkomen en niet aan het statuut. De koppeling aan inkomensgrenzen kan ervoor zorgen dat ook werkende volwassenen met een laag loon toegang krijgen tot bepaalde sociale voordelen.

Gezondheidszorg

• Actualisatie van de nomenclatuur op regelmatige basis zodat de tarieven en de terugbetaling altijd actueel zijn. Dat zal ertoe leiden dat meer zorgverstrekkers zich kunnen houden aan deze tarieven (via conventie).
• Afschaffen van de “25 procent-regel” bij kinesisten en andere zorgverstrekkers. Deze regel stelt dat een patiënt 25 procent minder van de overheid terugbetaald krijgt als de zorgverstrekker niet geconventioneerd is.
• Raadplegingen voor jongeren bij een mentale zorgverlener voor het grootste deel terug te betalen.
• OverKop-huizen aanmoedigen en faciliteren. Waar mogelijk planten we deze huizen nabij of zelfs onder hetzelfde dak zoals bij jeugdwerkinitiatieven.

Wonen

• Verruimd aanbod aan kwaliteitsvolle en betaalbare huurwoningen op de huurmarkt door een versterkte inzet op het systeem van budgethuur (geconventioneerd huren – mits de huurgelden laag genoeg liggen).
• Versoepeling van de huurpremie: de wachttijd van vier jaar opnieuw evalueren. 

In het partijprogramma van N-VA zag het Netwerk tegen Armoede de volgende gemiste kansen:

Participatie van mensen in armoede 

/

Reactie Netwerk tegen Armoede

Er wordt helaas niets vermeld in het N-VA-programma over inspraak van mensen in armoede in de opmaak van beleidsmaatregelen, noch via armoedetoetsen, noch via de verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen. 

Inkomen boven de armoedegrens

• Uitkeringen, zoals de werkloosheidsuitkering en het leefloon, gedurende enkele jaren nominaal blokkeren zodat ze nooit sterker toenemen dan de stijging van de laagste lonen, die via de bestaande loonwet berekend wordt. Pensioenen en ziekte-uitkeringen worden hiervan uitgezonderd. 
• Wie aanspraak wil maken op een leefloon en andere sociale bijstand moet voortaan eerst vijf jaar ononderbroken, werkelijk en wettelijk in dit land verblijven. 
• Het leefloon gaat naar een lager basisbedrag met aanvullende bedragen die gelinkt worden aan het leren van Nederlands en het zoeken naar werk. 
• Het Groeipakket is er om ieder kind en hun ouders te ondersteunen in hun opvoeding. Wanneer een ouder in budgetbeheer is of financiële bijstand krijgt van het OCMW en blijkt dat hij of zij het geld niet ten goede van het kind besteedt, krijgt die ouder niet langer het Groeipakket rechtstreeks uitbetaald. Het OCMW zal de mogelijkheid krijgen om dat budget in te zetten om rechtstreeks aankopen te doen voor de kinderen (kleding, voeding, schoolmateriaal …).
• De ouders van thuiswonende meerderjarige kinderen die een leefloon als samenwonende ontvangen, krijgen voor deze kinderen niet langer een Groeipakket. 

Reactie Netwerk tegen Armoede

Onze sociale zekerheid is één van de grote verwezenlijkingen van onze welvaartsstaat, gebaseerd op het principe van verzekering en solidariteit. Sociale grondrechten zijn ingeschreven in de Belgische Grondwet (art 23) en garanderen het recht op een menswaardig leven voor elke burger. 

De sociale zekerheid en sociale bescherming koppelen aan 5 jaar wettelijk verblijf in België , zal het armoederisico bij mensen met migratieachtergrond verhogen en mensen zullen aangewezen zijn op charitatieve of materiële hulp (vb. voedselpakket) indien ze geen betaalde job hebben. 

Bovenstaande voorstellen, zoals het niet langer indexeren van de laagste uitkeringen (vb. leefloon), betekenen een schending van die grondrechten en een verdere aantasting van het recht op menswaardig leven.. Het Groeipakket en de gekoppelde sociale toelagen moeten rechtstreeks naar de gezinnen gaan. Zij moeten kunnen rekenen op vertrouwen en autonomie in plaats van met wantrouwen en paternalisme geconfronteerd te worden. Het Groeipakket is het recht van het kind, ook meerderjarige kinderen die nog ten laste staan van hun ouders. 

Gezondheid

• Voor tandartsen en (huis)artsen werken met aangepaste artsenquota in een medisch kadaster. Dat houdt voor elke regio duidelijk bij hoeveel (tand)artsen er in welk regime werken.

Kinderopvang

• Factuur van de kinderopvang volledig fiscaal aftrekbaar (aftrekbare percentage van 45 procent naar 100 procent van het maximale bedrag per kind en per dag).
• Bedrijfscrèches en voorzien in een volledige aftrekbaarheid als beroepskost en volledige vrijstelling van belastingen bij de werknemer. 
• We behouden de voorrang voor kinderopvang voor werkende ouders. We stimuleren verder de opvang die voldoet aan de noden van werkende ouders. 

Reactie Netwerk tegen Armoede

Kinderopvang moet voor iedereen toegankelijk zijn. Kwalitatieve kinderopvang is een belangrijke hefboom in de strijd tegen (kinder)armoede. Door voorrangsregels aan werkende ouders wordt die volledig gereduceerd tot haar economische functie (opvang tijdens de werkuren). De kinderopvang speelt nochtans ook een cruciale rol in de pedagogische ontwikkeling en sociale ontplooiing van kinderen en ouders. 

Deze voorstellen zullen enkel voordelig zijn voor die gezinnen die al toegang hebben tot de arbeidsmarkt en de kinderopvang, kortom, zij die het financieel al beter hebben. 

Onderwijs 

• Variabele schooltoeslag binnen het Groeipakket fijnmaziger maken, meer aangepast aan de kostprijs van de individuele opleidingen 
• Leerkrachten moeten focussen op hun kerntaak, namelijk lesgeven. Ouders zijn verantwoordelijk voor alle andere problemen. 
• Wanneer scholen vaststellen dat kinderen geen gelijke onderwijskansen krijgen omdat hun ouders niet aan hun ouderlijke verantwoordelijkheid beantwoorden, dan kunnen zij dat discreet melden aan het lokaal bestuur (vb. onbetaalde facturen of het niet in staat zijn om in het Nederlands te communiceren met de school). In dat geval kan het lokaal sociaal beleid voor die ouders die echt hulpbehoevend zijn ondersteuning bieden, maar evengoed voor die ouders die hun verantwoordelijkheid niet willen nemen, financieel optreden. Zo laten we sociale voordelen indien nodig rechtstreeks toekomen bij de school. 

Reactie Netwerk tegen Armoede

De basis voor samenwerking tussen ouders en scholen is vertrouwen, wederzijdse communicatie en respect. Ouders en de school behartigen het belang van het kind en voorzien beide in de opvoeding en educatie van het kind. De rol die N-VA voorziet voor scholen om te melden waarbij het kan leiden tot financiële sancties ten aanzien van ouders zal het vertrouwen niet ten goede komen, wel gezinnen verder in isolement en mogelijks ook in armoede duwen.

De voorstellen in dit programma zetten heel sterk in op sanctionering en het wegnemen van financiële slagkracht en autonomie van gezinnen in armoede. Het is bovendien discriminerend voor ouders met migratieachtergrond die onvoldoende Nederlands spreken en/of analfabeet zijn (ook in hun moedertaal). 

Vrije tijd 

• Sportfederaties en sportclubs spelen een cruciale rol in het aanbieden van kwaliteitsvolle en betaalbare sportactiviteiten. 
• We zorgen ervoor dat alle leerlingen op alle scholen in contact komen met een divers sportaanbod en op weg gezet worden naar een lokale sportclub. 

Reactie Netwerk tegen Armoede

De voorstellen missen slagkracht, specifiek voor de toegang tot sportclubs voor kinderen en volwassenen in armoede.  De voorstellen zijn te weinig ambitieus om vrijetijdsbesteding inclusief, toegankelijk en betaalbaar te maken voor mensen in armoede. 

Werk 

• Beperken van de werkloosheidsuitkering tot 2 jaar en meer degressiviteit: eerste drie maanden een hogere financiële bescherming. Naarmate de tijd vordert, daalt de uitkering sterker.  
• Wie weigert mee te werken aan een passend traject naar werk wordt gesanctioneerd door de VDAB. 
• Lokale besturen krijgen de optie om een structurele rol op te nemen in het bereiken van niet-beroepsactieve bevolking.
• Via outputgerichte financiële beloningen OCMW’s inzetten op activering en integratie van leefloongerechtigden. 
• Sancties voor werknemers gradueel optrekken bij onvoldoende medewerking aan hun terug-naar-werktraject (traject naar werk via de ziekenfondsen) en voorzien een gelijkaardige sanctie bij onvoldoende medewerking aan een re-integratietraject (traject naar werk via de werkgever)

Reactie Netwerk tegen Armoede

Door de beperking van werkloosheid in de tijd en degressiviteit van uitkeringen te versterken, zal het armoederisico van langdurig werkzoekenden vergroten en een verschuiving veroorzaken naar andere bijstandsuitkeringen, zoals het leefloon.

Zet in op integrale trajectbegeleiding op maat en behoud het recht op werkloosheidsuitkering. Enkel zo zal de afstand tot de arbeidsmarkt niet groter worden en kunnen mensen toegeleid worden naar (aangepast) (werkbaar) werk.

Er kan een rol aan de lokale besturen gegeven worden in de activering van niet-beroepsactieve bevolking, maar deze moet gebaseerd zijn op ondersteuning en motivatie om mensen te helpen. Niet op basis van een systeem, waarbij de lokale besturen meer middelen krijgen naarmate ze meer succes boeken in het aantal geslaagde activeringstrajecten.  

Wonen

• Een sociale woning is geen permanent recht maar een springplank richting de reguliere vastgoedmarkt. Nadruk op het tijdelijke karakter van sociale huisvesting. 
• Woonmaatschappijen moeten de uitstroom binnen de sociale huisvesting stimuleren. 

Reactie Netwerk tegen Armoede

Het recht op wonen, het hebben van woonzekerheid is een fundamentele hefboom om uit armoede te geraken. Het recht op wonen voorwaardelijk maken en inzetten op uitstroom uit een sociale huurwoning zal enkel onzekerheid en instabiliteit creëren. In combinatie met de huidige wooncrisis, waarbij privaat huren onbetaalbaar is voor de laagste inkomens, is een model van geconventioneerd huren onvoldoende om aan de woonnood tegemoet te komen. Dit zal stijgende dak- en thuisloosheid tot gevolg hebben. 

Sociale klimaattransitie

• Een geïntegreerd openbaar-vervoersysteem dat op basis van één vervoerbewijs toegankelijk is. 
• Privatisering en regionalisering van het spoor om zo 1 geïntegreerd vervoersaanbod te hebben met betere aansluiting op tram of bus.

Reactie Netwerk tegen Armoede

Dit voorstel inzake openbaar vervoer is te weinig ambitieus om een hefboom te zijn in de strijd tegen mobiliteitsarmoede. Er ontbreekt een plan van aanpak om laagste inkomens en mensen in armoede mee te nemen in een sociale klimaattransitie.

Digitalisering

• Overheid heeft een voorbeeldrol door onze dienstverlening, zowel fysiek als digitaal, integraal toegankelijk te maken en te ontdoen van (soms letterlijke) drempels die participatie in de weg staan.
• Bedrijven in essentiële sectoren dienen daarom steeds een basisdienstverlening fysiek aan te bieden. We denken hierbij onder andere aan een rekening openen bij een bank, een internet- of telefoonabonnement afsluiten, postdiensten, enzovoort.

Reactie Netwerk tegen Armoede

Er zitten in de voorstellen goede elementen maar de ambities worden te weinig concreet gemaakt in de strijd tegen armoede. Er is geen inzet op de betaalbaarheid van het openbaar vervoer, telecom en internet voor mensen in armoede.